Ν. Αράχωβα, Μαρίας Θεοδόση-Παλιμέρη, Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, Άμφισσα 2018
Ως μια πολύ ευχάριστη έκπληξη, ήλθε στα χέρια μας το παραπάνω βιβλίο. Ο αρχαιότερος γνωστός πολύπλοκος, πλανητικής λειτουργίας, μηχανισμός και πρώτος γνωστός αναλογικός υπολογιστής με τα χαρακτηριστικά κατασκευής του να υποδηλώνει ότι είχε κατασκευαστεί κατά την ελληνιστική περίοδο, που τα τρία κυρίως θραύσματά του εκτίθενται στη Συλλογή Χαλκών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και φυλάσσεται στη χαλκοθήκη του Μουσείου από την ανακάλυψή του, το 1901, πάντα και σε όλους γεννά ανικανοποίητο ενδιαφέρον και ατέλειωτα ερωτήματα.
Ο γεωπόνος της ΔΑΟΚ Π.Ε. Φωκίδας – Προϊστάμενος του Τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου κ. Ν. Αράχωβας κι η Φυσικός κι επιστημονική συνεργάτις του ΚΠΕ Γενεύης CERN, πείραμα CAST 2009-10, κ. Μαρία Θεοδόση-Παλιμέρη, συνεργάστηκαν, ερεύνησαν και συνέγραψαν το παραπάνω 95σέλιδο βιβλίο κι ο Ο.Π.Α.ΣΤ.Ε το εξέδωσε με Πρόλογο, περιεκτικό και κατατοπιστικό, του Χρ. Σεργουνιώτη και το διαβάσαμε και το χαρήκαμε. Η ύλη του κατανέμεται σε 15 κεφ. με βιβλιογραφία κι ενημερωτική παράθεση σύντομων βιογραφικών στοιχείων των αναφερομένων προσώπων-αρχαίων πηγών. Οι συγγραφείς θέτουν τα κρίσιμα ερωτήματα: Ποιός σχεδίασε το μηχανισμό, πότε και πού κατασκευάστηκε, πότε άρχισε να λειτουργεί κι απ’ αυτά υποχρεώθηκαν ν’ ασχοληθούν και μ’ επιπλέον συναφή ζητήματα, το λόγο κατασκευής του, μια σημαντική αντίφασή του και διετύπωσαν και μια πρόταση χρονολόγησης του ναυαγίου εντοπισμού του με αστρονομικά δεδομένα.
Στο βιβλίο πληροφορούμαστε ότι η κατασκευή του Μηχανισμού ήταν μια πολύχρονη διαδικασία, σύμφωνα με τις μηχανολογικές δυνατότητες χειροποίητων κατασκευών της εποχής, ειδικά μάλιστα για μια πολύ λεπτή και λεπτομερή κατασκευή που βάσιμα εκτιμάται ότι χρειάστηκε απ’ τη στιγμή σύλληψης της ιδέας κατασκευής του, ώς την ολοκλήρωσή του, μια 5ετία (135/134 – Μάρτη 129 π.Χ.). Δημιουργός του Μηχανισμού, με πολύ προσεκτική κι αναλυτική τεκμηρίωση, αναφέρεται ο Ίππαρχος (190-120 π.Χ.), διάσημος Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός απ’ τη Νίκαια της Βιθυνίας, διευθυντής του Μουσείου Αλεξανδρείας για 20 χρόνια. Τόπος κατασκευής υποδεικνύεται η Αλεξάνδρεια, με σχεδόν βέβαιη για τους συγγραφείς τη δημιουργία κι ενός αντιγράφου του για το Μουσείο της ακμάζουσας πόλης των Πτολεμαίων. Σίγουροι επίσης φαίνονται οι συγγραφείς και για το λόγο κατασκευής του : «ένας. Η χρηστικότητά του στο εργαστήριο μιας σχολής. Στόχος του ήταν η γνώση». Στα σκοτεινά κι άγνωστα σημεία του ταξιδιού του Μηχανισμού, εικάζεται ότι αυτός φορτώθηκε απ’ τη Ρόδο σε πλοίο για τη Ρώμη και, ναυαγήσαντος του σκάφους, βρέθηκε στο βυθό των Αντικυθήρων…
Για την επιστημονική αξία της μελέτης, άλλοι είναι αρμόδιοι. Εμείς, απλοί αναγνώστες συμμεριζόμαστε την άποψη των αξιέπαινων από πολλές πλευρές, συγγραφέων ότι «το παραμυθένιο τεχνούργημα της αρχαιοελληνικής αστρονομίας που το μουρμούρισμά του σίγησε απότομα στο βυθό των Αντικυθήρων, προσέμενε το φύσημα – φιλί της ζωής δυο χιλιάδες χρόνια». Η μελέτη τους, μεταφέρει συγκινητικά το νέο του κελάηδημα στους αναγνώστες του βιβλίου…
