† Ευσταθία (Λούλα) Τομαρά – Σταθοπούλου (1930-2024)

 

Τούτες τις ταραχώδεις μέρες, έφυγε απ’ τη ζωή η Λούλα, χήρα Ευθυμίου Σταθόπουλου σκορπίζοντας θλίψη σε συμπατριώτες και φίλους. Γεννήθηκε το 1930 στην Ιτέα όπου και μεγάλωσε, κόρη του Ανδρέα και της Ευθυμίας Τομαρά. Σπούδασε Οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ, όπου και γνώρισε τον επίσης σπουδάζοντα, (αποκλεισμένον από τη Σχολή που επιθυμούσε, λόγω κοινωνικών φρονημάτων), Ευθύμιο Ν. Σταθόπουλο. Ήταν σχέση ζωής. Τέλεσαν το γάμο τους στην Αθήνα το 1961. Ο Θύμιος δούλευε στη ΔΕΗ, η Λούλα στην ΕΥΔΑΠ. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έφθασε στη θέση Διευθύντριας Προσωπικού στον Οργανισμό έως την συνταξιοδότησή της.

Έζησαν την απόλυση του Θύμιου απ’ τη δουλειά τον καιρό της δικτατορίας. Στο σπίτι τους, στην οδό Καψαμπέλη στην Αθήνα, κατέφευγαν κυνηγούμενοι απ’ το καθεστώς, μεταξύ τους κι ο φίλος τους Γιώργος Γάτος. Με τη Μεταπολίτευση, ενώ αργούσε η επάνοδος του Θύμιου στην Υπηρεσία του, πέρασε σε άλλη απ’ την έκδοση τοπικής εφημερίδας (προδικτατορικός «Φωκικός Ταχυδρόμος») δραστηριότητα. Το ξεψάχνισμα των Αρχείων για την ανάδειξη της προσφοράς των προγόνων συμπατριωτών στην Επανάσταση του ’21. Η Λούλα ακολούθησε το Θύμιο στις επισκέψεις σε όλα τα χωριά του Ν. Φωκίδας για τη συγκέντρωση ιστορικών τεκμηρίων απ’ τις Κοινότητες κ.α. Βοηθούσε και στο γράψιμο (δακτυλογράφηση) του υλικού για το εμβληματικό βιβλίο του Ε. Σταθόπουλου «Η Φωκίδα της Επανάστασης», Αθήνα 1994.

Η συνταξιοδότησή τους έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ορμή στην έρευνα και στα ταξίδια, που είχαν μεταξύ άλλων, συντροφιά, τη Νίτσα και τον Μένιο Καραμέρη! φίλους απ’ τα παιδικά χρόνια, μέχρι τέλους… Στο σοβαρό πρόβλημα υγείας του Θύμιου, που τον καθήλωσε ανήμπορο στο κρεββάτι, η Λούλα στάθηκε ξεχνώντας τον εαυτό της, συνεχώς στο πλευρό του. Τηλεφωνούσαμε να ρωτάμε ‘‘Πώς πάει;’’, δεν παίρναμε τις επιθυμητές απαντήσεις, δεν τολμούσαμε να θίξουμε το θέμα του υπό έκδοση έτοιμου Β΄ Ημίτομου της ‘‘Φωκίδας της Επανάστασης’’. Ο Θύμιος ‘‘έφυγε’’ (2007), η Λούλα ήλθε στο μνημόσυνό του στην Αγ. Ευθυμία, άκουσε κι είπε συγκινητικά δυο λόγια και γυρίζοντας στην Αθήνα, έψαξε, θυμήθηκε, βρήκε το υλικό του βιβλίου. 

Στους ανθρώπους που επιμελήθηκαν την έκδοση, έδωσε ακούραστα συμβουλές κι απαντήσεις και με δαπάνη της, το βιβλίο εκδόθηκε, όσο πιο κοντά στο όραμα του συγγραφέα συζύγου της, που δεν το πρόλαβε. Τα προβλήματα υγείας, δεν την άφηναν. Ερχόταν στην Άμφισσα, Ιτέα, έφερε στην Αγ. Ευθυμία, μετά την εκταφή του Θύμιου, τα οστά του και πιστεύοντας σε ανθρωπιστικές αξίες και κοινωνικά ιδανικά, αντίθετα απ’ τον ατομικισμό και την εκμετάλλευση που κυριαρχούν και μας φαρμακώνουν, προέβη σε πράξεις, όσον αφορά τη σπουδαία προσωπική βιβλιοθήκη του Θύμιου, τα έσοδα απ’ τη διάθεση του βιβλίου και την τύχη του πατρικού του στην Αγ. Ευθυμία.

Οι επαφές, περνώντας τα χρόνια λιγόστεψαν, δεν ανέβαινε πια, όπως ήθελε, στα πάτρια, τα λέγαμε απ’ το τηλέφωνο. Διάβαζε συστηματικά κι είχε πάντοτε καλά λόγια να ειπεί, για τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα. Προβλήματα επιδεινούμενα υγείας, απώλεια της αδελφής της, που πολύ της στοίχισε, αδυναμία και διαβάσματος, λόγω όρασης… Ένας ευγενικός, καλοσυνάτος άνθρωπος, υπόδειγμα αφοσιωμένης και άξιας συμπαραστάτριας συζύγου, φτώχυνε φεύγοντας τη ζωή μας…

                                                                                               Φίλοι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άμφισσας

 

Περιοδικό ΕΝΕΚΕΝ, τ. 57, Ιουλ. – Δεκ. 2023

 

Σε εποχή που η πνευματική ζωή είχε μεγαλύτερη βαρύτητα, ενδιαφέροντας πολύ και πολλούς, ξεχωριστή θέση κατείχαν τα λογοτεχνικά περιοδικά. Νέα ρεύματα, νέοι συγγραφείς, ζυμώσεις, κριτική απ’ τις στήλες τους, έδιναν το ρυθμό στις εξελίξεις ευρύτερα της κοινωνικής ζωής, προσανατολίζοντας σε ό,τι χρειάζεται ο άνθρωπος, για συμπλήρωση του άρτου κι εξασφάλιση όχι επιβίωσης, αλλά ζωής με νόημα.   

 Σήμερα στους καιρούς της εικονικής πραγματικότητας, ψηφιακής  επιβολής κι ανελέητου ατομικισμού – ωφελιμισμού, όπως γενικά τα έντυπα, κι ο χώρος των λογοτεχνικών περιοδικών, συρρικνώνεται. Όσοι επιμένουν, είτε προσπαθούν να ‘‘προσαρμοστούν’’ στα δεδομένα της αδίστακτης αγοράς, είτε εμμένουν στην παλιά αντίληψη και μορφή. Κι είν’ οι προσπάθειές μας των συφοριασμένων, σαν των Τρώων του Καβάφη…

Το περιοδικό – επιθεώρηση Πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ, ένα ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό εκδοτικό εγχείρημα που κυκλοφορεί από το 2005, έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και ψυχή του τον Γιώργο Γιαννόπουλο, με το 57ο τεύχος του, μας γέμισε, σε αντίθεση προς τα παραπάνω, με σκέψεις σε έναν πιο αισιόδοξο τόνο. Στις 260 πυκνές σελίδες του περιεκτικού και πλούσιου περιεχομένου, εκτεινόμενου πολύ πέραν των αναμενόμενων, κειμένων πρωτότυπης ύλης (ποιήματα, πεζά, βιβλιοκρισίες), έχει μη απαντώμενες αλλού, ούτε σε απαιτητικά δημοσιογραφικά έντυπα, μελέτες, όπως ‘‘Εθνικισμός και πολυπολιτισμικότητα στην Ινδία’’ του Vijoo Krishnan, ‘‘Κομφούκιος – Πλάτων/ Σοφός Βασιλιάς και φιλόσοφος βασιλιάς’’ της Έλενας Αβραμίδου, αν. καθηγήτριας Φιλοσοφίας στο Διεθνές Παν/μιο της Σαγκάης. Φέρνοντας στο νου τον Τ. Κονδύλη, ιδιαίτερα επίκαιρο με το έργο του ‘‘Θεωρία του πολέμου’’ που προλογικά έψεγε την πλανεμένη εντύπωση ως προς την άνευ αντικειμένου τάχα ενασχόληση με τον Μαρξ, τα κείμενα του οποίου (για εκείνον που ξέρει να τα διαβάζει, σημειώνει) μπορούν ν’ αποτελέσουν εννοιολογικό ή πραγματολογικό βοήθημα στην αέναη και πάντα ατελή προσπάθεια κατανόησης του ανθρώπινου και κοινωνικού μας κόσμου (Θεωρία, σ. 11) με πολύ ενδιαφέρον διαβάσαμε τη ‘‘Χειραφέτηση, επιστήμη και  πολιτική στον Καρλ Μαρξ’’ του Ερνέστ Μαντέλ, προδημοσίευση του ετοιμαζόμενου βιβλίου του ‘‘Γιατί είμαστε επαναστάτες σήμερα’’.

Χρήσιμα κι ενδιαφέροντα είναι τα κείμενα για παλαιότερους συγγραφείς – έργα, για τον Φ. Κάφκα, τον Δ. Χατζή κ.ά. Το εξώφυλλο είναι πίνακας του δικού μας Σπύρου Λύτρα. Δικού του πίνακα έγχρωμη φωτογραφία κοσμεί και το τέλος του περιοδικού, όπου φιλοξενείται ‘‘Κείμενο για τον Γ. Σκαρίμπα – Προβολή του έργου του από τον λογοτέχνη Δημήτρη Αθανασίου’’ των Γεωργίας Δ. Αθανασίου – Δημ. Παλούκη. Ο μόχθος επιλογής της ύλης, ετοιμασίας του τεύχους, μεταφράσεως κειμένων κ.λπ. παραπέμπει στον πολλών επαίνων άξιο διευθυντή, τον Γ. Γιαννόπουλο. Η σχέση – σύνδεσή του με το Γαλαξείδι, τον φέρνει όποτε ευκαιρεί, κοντά μας κι αυτό παρέχει καλές δυνατότητες συμπράξεων και αμοιβαίων ωφελειών.

 

Αναδρομική έκθεση Ζωγραφικής Ευθυμίου Λαζογεώργου

 

Συμπολίτης αγαπητός και φίλος ο Ευθύμιος Λαζογεώργος μας έλεγε από χρόνια ότι δραστηριοποιείται και στη ζωγραφική, αλλά σε Έκθεση, δεν προχωρούσε. Με αξιέπαινη πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Κέντρου Φωκίδας, σήμανε η ώρα της παρουσίασης στο κοινό των έργων του. Τριάντα δύο Πίνακες, καρποί μιας πάνω από 20 χρόνια περιόδου, έδωσαν χρώμα  και ζεστά συναισθήματα στο χώρο, αποσπώντας επαινετικά σχόλια κι ευνοϊκή κριτική.

Απ’ τις επιρροές των  μαθημάτων στο Εικαστικό Εργαστήριο Άμφισσας, των παλαιότερων πινάκων, προχωρώντας ο ζωγράφος ανοίγεται στην παραστατική ζωγραφική με τοπία και νεκρές φύσεις όπου τα χρώματα, η συμμετρία των γραμμών στις συνθέσεις οι ευρηματικοί τίτλοι των έργων, γεννούν ένα αξιόλογο αισθητικό αποτέλεσμα. Οι αφομοιωμένες επιρροές απ’ τον Χαράλαμπο Στέφο δείχνουν τη συνέχεια κι ανθεκτικότητα σε έμπνευση – πρότυπα που εξακολουθεί να προσφέρει το ρουμελιώτικο τοπίο, ο τόπος!

Οι ευχές στο ζωγράφο για δημιουργική ανοδική συνέχεια και στο ΠΚΦ, να δραστηριοποιείται έτσι αξιοθαύμαστα στηρίζοντας κι αναδεικνύοντας και τους ντόπιους καλλιτέχνες, είναι η συμπύκνωση των πολύ θετικών εντυπώσεων που αποκομίσαμε επισκεπτόμενοι την αναδρομική έκθεση ζωγραφικής του Ευθυμίου Λαζογεώργου.

Πνευματικό Κέντρο Άμφισσας 10/2 – 18/2/2024