" Άμφισσα, μια πόλη με βαθιά μπασκετική ιστορία"Ο Νίκος Παπούλιας παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο βιβλίο το οποίο αφορά το μπάσκετ στην περιοχή της Άμφισσας. Ο συγγραφέας έχει μια σημαντική πορεία ως αθλητής από το 1984 έως το 2013 στις ομάδες ΓΑΣ Άμφισσα, ΓΣ Ιτέας αλλά και στον Μάκαρο Άμφισσας. Έπειτα, ως προπονητής εργάστηκε στο παρελθόν στην ομάδα του Μάκαρου Άμφισσας αλλά και στον Απόλλωνα Λειβαδιάς ενώ σήμερα προπονεί την Γυμναστική Ακαδημία Συνεργασίας Άμφισσας. Επίσης είναι δάσκαλος και διευθυντής του 3ου δημοτικού σχολείου Άμφισσας.
Το βιβλίο αποτελεί μια πολύ σημαντική καταγραφή μπασκετικών σταθμών στην περιοχή της Άμφισσας. Το ταξίδι ξεκινά το 1960 με τις πρώτες προσπάθειες οργανωμένης προσέγγισης του αθλήματος και ολοκληρώνεται το 2023. Στους ενδιάμεσους σταθμούς αξίζει κανείς να σταθεί στην ίδρυση του Γυμναστικού Αθλητικού Συλλόγου Άμφισσας, στην ανασκόπηση του πρώτου πρωταθλήματος αλλά και την αναφορά στους πρώτους προπονητές που ασχολήθηκαν με το άθλημα. Ενδιαφέρον προκαλεί η αναφορά όχι μόνο στις επιτυχημένες στιγμές του ΓΑΣ Άμφισσας, με την κατάκτηση των πρωταθλημάτων τις αγωνιστικές περιόδους 1987-1988 και 1991-1992, αλλά και σε κακές στιγμές για τον σύλλογό (π.χ η σεζόν 2000-2001). Ο αναγνώστης φτάνοντας στο 2023 μπορεί να διαπιστώσει την σημαντική εξέλιξη στην πορεία του αθλήματος μέσα από την άνοδο του γυναικείου μπάσκετ αλλά και από την διοργάνωση του fokidabasketballcamp.
Τέλος, αξίζει κανείς να σταθεί στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό που προσδίδει ζωντάνια στο τελικό αποτέλεσμα και εμπλουτίζει με όμορφο τρόπο τις πληροφορίες που παίρνουμε από τα κείμενα. Το βιβλίο του Νίκου Παπούλια αποτελεί ένα πραγματικά σπάνιο εγχείρημα αποτύπωσης τοπικών μπασκετικών στιγμών που δεν πρέπει να χάσουν οι λάτρεις του μπάσκετ στην Άμφισσα.
"Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική- Φωκίδα"Η συγκεκριμένη σειρά δημοσιεύσεων αποτελεί ένα έργο που φιλοδοξεί να αποτυπώσει στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ελλάδας. Το έργο είναι συλλογικό και κατά κύριο λόγο γράφεται από αρχιτέκτονες. Το εν λόγω τεύχος αφορά την Φωκίδα και ο συγγραφέας του είναι ο Κώστας Κουρεμένος.
Όπως μαρτυρείται από τον τίτλο, το αντικείμενο μελέτης είναι κυρίως οι παραδοσιακοί οικισμοί και οι κατοικίες. Στο βιβλίο δεν συμπεριλαμβάνονται εκκλησιαστικά καθώς και νεότερα, νεοκλασικά κτίρια. Στη ουσία, η έκδοση αυτή αποτελείται από δύο μεγάλα κεφάλαια με τους εξής τίτλους: Οικιστική οργάνωση και Αρχιτεκτονική. Στο κεφάλαιο οικιστική οργάνωση αναλύονται τα σημαντικότερα οικιστικά σύνολα της σύγχρονης Φωκίδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η Άμφισσα, το Χρισσό, το Γαλαξίδι, η Ιτέα-Κίρρα αλλά και μερικά ακόμα μικρότερης σημασίας γύρω από αυτό το βασικό πλέγμα. Στο δεύτερο κεφάλαιο εμβαθύνουμε στην τοπική αρχιτεκτονική της Φωκίδας σε σχέση με τις γεωγραφικές και ιστορικές συγκυρίες της περιοχής. Επιπλέον, το ενδιαφέρον μας προκαλούν οι αναφορές σε καταγραφές ξένων αρχιτεκτόνων σχετικά με το ζήτημα αλλά και η μαρτυρία του πρωτοπόρου λαογράφου Δημήτρη Λουκόπουλου.
Εξαιρετικά χρήσιμο είναι το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συνοδεύεται από επεξηγηματικές λεζάντες οι οποίες βοηθούν ακόμα και τον μη ειδικό να αναγνωρίσει τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες. Τέλος, η ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική στην Φωκίδα αποτελεί μια έκδοση που μας καλεί να έρθουμε σε επαφή με τα κτίσματα της περιοχής μας και να ανακαλύψουμε άγνωστες λεπτομέρειες της ιστορίας τους.
"Αγιαθυμιώτες Αγωνιστές του 1821"
Το βιβλίο Αγιαθυμιώτες αγωνιστές του 1821 αποτελεί ένα δημιούργημα βασισμένο σε στοιχεία για 178 αγωνιστές αντλημένα από αρχειακές πηγές. Ο συγγραφέας Θεόφιλος Ευθ. Αγαπητός γεννημένος στο χωριό της Φωκίδας Αγία- Ευθυμία είναι ένας πολύ σημαντικός ερευνητής της ιστορίας του τόπου. Έχουμε γνωρίσει ένα μεγάλο δείγμα της έρευνάς του μέσα από τα κείμενα που έγραψε στην εφημ. «Αγιαθυμιώτικα Νέα» στα οποία είναι μόνιμος συνεργάτης. Εκτός από το εν λόγω βιβλίο πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έχει προκαλέσει και η έρευνά του για την ομάδα Α.Σ Μυωνία από την ίδρυση της μέχρι την αναστολή της δράσης της.
Στο σύγγραμμα αυτό, για τους Αγιαθυμιώτες αγωνιστές, η προσοχή των αναγνωστών κεντρίζεται ήδη από την αναλυτική εισαγωγή. Ο συγγραφέας μας εισάγει με έναν γενικό τρόπο στο θέμα δίνοντας αρκετά αναλυτικές πληροφορίες για την επανάσταση του 1821, την επανάσταση στην Ρούμελη και ειδικότερα στη Φωκίδα αλλά και για τους αγωνιστές στο νέο ελληνικό κράτος. Περνώντας σταδιακά στο κυρίως μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας εστιάζει στους 178 Αγιαθυμιώτες αγωνιστές τεκμηριώνοντας την έρευνά του με φωτογραφικό υλικό που επικυρώνει την δυναμική αγωνιστική παρουσία των προσώπων. Οι αγωνιστές αναφέρονται ονομαστικά και αρχικά μαθαίνουμε κάποια διασωθέντα βιογραφικά στοιχεία τους. Έπειτα γνωρίζουμε μερικές στιγμές από την μαχητική δράση τους. Για μερικούς από αυτούς διασώζονται αρκετά στοιχεία ενώ άλλοι αναφέρονται λιγότερο αναλυτικά εξαιτίας, κατά πάσα πιθανότητα, της έλλειψης διασωθέντων πληροφοριών. Για παράδειγμα για τον Δημήτριο Αγγελή αφιερώνονται σχεδόν τέσσερις σελίδες για την ζωή και την δράση του ενώ για τον Κωνσταντίνο Αγγελή (γιος του προηγούμενου) αφιερώνεται μια παράγραφος.
Όπως και να έχει το έργο του Θεόφιλου Ευθ. Αγαπητού δεν μπορεί να μην εκτιμηθεί. Σε κάθε σελίδα μπορεί κανείς να διακρίνει την αγάπη του για την τοπική ιστορία σε συνδυασμό με μια διάθεση εμβάθυνσης και όχι απλής καταγραφής των γεγονότων. Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί με ενδιαφέρον όχι μόνο από τους ντόπιους αλλά και από όσους ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν λιγότερο δημοφιλή πρόσωπα της ελληνικής επανάστασης του 1821.
"Τριζόνια- Ένα σμαράγδι στον Κορινθιακό Κόλπο"
Η Σπυριδούλα Τριανταφύλλου Περδίκη, συγγραφέας του βιβλίου Τριζόνια: Ένα σμαράγδι στον Κορινθιακό Κόλπο, γεννήθηκε στα Τριζόνια Δωρίδας και είναι συνταξιούχος νηπιαγωγός. Είναι κόρη του ναυπηγού Κωνσταντίνου Αγγ. Τριανταφύλλου και της Αγγελικής Γεωργ. Σταματογιάννη δισέγγονης του πρώτου κατοίκου του νησιού. Το 1973 διορίστηκε στο Άσπρο του νομού Πέλλας ενώ στην συνέχεια διορίστηκε σε Αρκαδία και Φωκίδα. Από το 1989 συμμετείχε σε πρότυπα νηπιαγωγεία της Πάτρας εκπαιδεύοντας φοιτήτριες. Η κυρία Τριανταφύλλου Περδίκη τρέφει δεδομένα μεγάλη αγάπη για τον τόπο της. Αποτέλεσμα αυτής της αγάπης είναι η δημιουργία του συλλόγου «Τα Τριζονήσια» μέσω του οποίου καθιερώθηκαν διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο νησί.
Το παρόν βιβλίο το οποίο θα παρουσιάσουμε, αναφέρεται στα Τριζόνια ένα ονειρεμένο νησάκι, το μοναδικό του Κορινθιακού Κόλπου που κατοικείται, και σε αυτό ο αναγνώστης έχει την δυνατότητα να έρθει σε επαφή με την διόλου ευκαταφρόνητη ιστορία του. Το βιβλίο αποτελείται από τρία μεγάλα κεφάλαια. Στο πρώτο μαθαίνουμε την ιστορία των Τριζονιών από την αρχαιότητα έως το 1821. Σημαντικοί σταθμοί σε αυτό το σημείο είναι η ανάλυση για την περίοδο μετά την κάθοδο των Δωριέων και έπειτα η αναφορά στην περίοδο της Ρωμαϊκής κυριαρχίας ενώ κεντρίζουν την προσοχή οι πληροφορίες για το κάστρο των Τριζονιών αλλά και την λεγόμενη εκστρατεία των Τριζονιών (23 Δεκεμβρίου 1827).
Στο δεύτερο μέρος το ανάγνωσμα επικεντρώνεται στα χρόνια μετά την απελευθέρωση. Στα χρόνια αυτά η συγγραφέας μας πληροφορεί για την προέλευση του ονόματος του νησιού και τα πρώτα ίχνη ζωής. Στο κεφάλαιο «Μια αιωνόβια θυμάται» γνωρίζουμε την πολύ σημαντική συμβολή της μητέρας της συγγραφέως, στις πληροφορίες που παραδίδονται σε αυτό το βιβλίο. Στο τρίτο μέρος ερχόμαστε σε επαφή με την σύγχρονη ιστορία του νησιού. Αρχικά μαθαίνουμε για τη συμμετοχή των ανδρών του νησιού στο πόλεμο του 1940 και τον οδυνηρό αποχαιρετισμό με τα αγαπημένα τους πρόσωπα ενώ πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι πληροφορίες για τον πληθυσμό και την μετανάστευση. Το βιβλίο τελειώνει με πληροφορίες για την δράση του πολιτιστικού συλλόγου των Τριζονιών.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το παρόν βιβλίο αποτελεί μια κατάθεση ψυχής της κυρίας Τριανταφύλλου-Περδίκη για τον τόπο που γεννήθηκε, έναν τόπο που αποτελεί την γη των προγόνων της. Στα κείμενα κάθε κεφαλαίου είναι ευδιάκριτη η μεγάλη ευαισθησία προς την ιστορία και τους κατοίκους χωρίς όμως να αναδεικνύουν έναν εύκολο συναισθηματισμό που θα στερούσε την ιστορική εγκυρότητα της έρευνας. Στο τέλος του βιβλίου ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με παλαιό και σύγχρονο φωτογραφικό υλικό μέσα από το οποίο γνωρίζει ακόμα καλύτερα την ζωή στο συγκεκριμένο νησί.
"Προχριστιανική Κρίσα και Μεταχριστιανικό Χρισσό, μια διαρκής ιστορία 4000 χρόνων"
Η Βιολέτα Δαραδήμου-Ράπτη, η συγγραφέας του βιβλίου, είναι πτυχιούχος των τμημάτων ιστορίας, αρχαιολογίας και κλασσικής φιλολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και διδάκτωρ του ίδιου πανεπιστημίου. Επίσης δίδαξε φιλολογικά μαθήματα σε δημόσια σχολεία στην Πρότυπο Βαρβάκειο Σχολή και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρουπόλεως. Για μια τριετία είχε την φιλολογική επιμέλεια των πρακτικών του υπουργικού συμβουλίου. Διετέλεσε για μια δεκαετία σχολική σύμβουλος σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης Αθηνών. Ορισμένα σημαντικά δικά της βιβλία είναι: Περίληψη, η διαδικασία παραγωγής ισοδύναμων κειμένων, Πεζός λόγος: Μορφολογία κειμένων και σχολικά βοηθήματα γυμνασίου και λυκείου αναφερόμενα σε σχολικά κείμενα.
Το παρόν βιβλίο καλύπτει ιστορικά μια περίοδο που ξεκινάει από τα προχριστιανικά και μεταχριστιανικά χρόνια φτάνοντας μέχρι της αρχές του 20ου αιώνα έχοντας πάντα ως επίκεντρο της ιστορικής αφήγησης την Κρίσα/Χρισσό το σημερινό δηλαδή δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Δελφών. Στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου ξεχωρίζει η τοπική περιγραφή του βράχου της Κρίσας από αρχαίους συγγραφείς όπως ο Πίνδαρος ενώ ενδιαφέρον έχει και η γλωσσική ανάλυση της λέξης και το πως μεταλάχθηκε σήμερα σε Χρισσό. Τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορική καταγραφή για το πως η περιοχή του Χρισσού βίωσε την Τουρκοκρατία. Συγκεκριμένα η συγγραφέας μας παρουσιάζει την ιεραρχική διοικητική αλυσίδα του Χρισσού από την κατώτερη προς την ανώτερη κάτω από τον θεοκρατικό και απολυταρχικό ιερό νόμο. Στα τελευταία κεφάλαια, που αφορούν το Χρισσό στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, η συγγραφέας εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στην αρχιτεκτονική της περιοχής. Αναφέρεται αναλυτικά στην αρχιτεκτονική των ναών του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Βασιλείου αλλά και γενικότερα στην αστική αρχιτεκτονική με έμφαση στο δημοτικό σχολείο και στο μουσείο της περιοχής.
Το βιβλίο αυτό διαθέτει πάνω από πεντακόσιες σελίδες γεγονός που κάνει εύκολα κατανοητό πως προσφέρει στον αναγνώστη έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών. Δεν γίνεται όμως ούτε στιγμή απρόσιτο. Αντιθέτως διαθέτει πολλές αρετές έτσι ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη μας. Οι δυο μεγαλύτερες αρετές του είναι η πολύ καλά οργανωμένη ιστορική αφήγηση αλλά και οι εξαιρετικά πλούσιες παραπομπές οι οποίες προσφέρουν επιστημονική τεκμηρίωση που συμβάλλει στην εγκυρότητα του τελικού αποτελέσματος. Χωρίς αμφιβολία αξίζει τον χρόνο μας διότι καλύπτει σημαντικά κενά στις γνώσεις μας για την τοπική ιστορία.
"Νάμουν ελιά στα Σάλωνα…"
Ο συγγραφέας του βιβλίου Στάθης Τζαμτζής γεννήθηκε στην Άμφισσα το 1928 και μεγάλωσε στα μαύρα χρόνια της κατοχής της Ελλάδας. Το 1943 εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και ανέπτυξε έντονη επαναστατική δράση. Ενώ αρίστευσε στο σχολείο δεν κατάφερε να σπουδάσει καθώς οι δάσκαλοι του τον τιμώρησαν για τις ιδέες του. Μάλιστα χαρακτηρίζει αυτά τα χρόνια ως πέτρινα. Οδηγός του, υπήρξαν η Γαλλική επανάσταση και οι μεγάλοι διανοούμενοι της εποχής, ενώ το 1986 το κράτος αναγνώρισε την πατριωτική του δράση δίνοντας του μετάλλιο τιμής. Στα πλαίσια αυτής της έκδοσης ο ίδιος δηλώνει δείχνοντας την αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του: «Τα γραπτά μου, το ήθος και η συνέπεια μου σε άλλους αρέσουν και σε άλλους όχι. Όλους σας ευχαριστώ από καρδιάς που με διαβάσατε».
Στην σύντομη εισαγωγή μαθαίνουμε κάποια ιστορικά στοιχεία όπως, για παράδειγμα, είναι το πως διαμορφώθηκε το όνομα Σάλωνα και για την αντίσταση στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από τρία κεφάλαια η αλλιώς «εικόνες» όπως τα χαρακτηρίζει ο συγγραφέας. Στην πρώτη εικόνα ο συγγραφέας αναφέρεται αναλυτικά στον Άρη Βελουχιώτη, έναν φημισμένο αγωνιστή ο οποίος γεννήθηκε στη Λαμία. Σημαντική εδώ, είναι η ανάδειξη του αντιφασιστικού- αντιναζιστικού αγώνα του Βελουχιώτη ο οποίος «αναγνωρίστηκε από όλον τον κόσμο», όπως αναφέρει ο συγγραφέας. Το κείμενο συνοδεύεται από σπάνιο φωτογραφικό υλικό, από ομιλίες αλλά και συναντήσεις του Βελουχιώτη με διοικούντες στην Άμφισσα. Επίσης αξιοπρόσεκτη είναι η μνεία σε ντόπιους αγωνιστές του ΕΛ.ΑΣ όπως ο Καλίας και ο Τάσος Ζαχαρίας. Στην επόμενη εικόνα ο Στάθης Τζαμτζής αποδίδει φόρο τιμής σε σημαντικούς ανθρώπους που επέδρασαν θετικά σε διάφορους τομείς της πόλης όπως παραδείγματος χάρη είναι οι κτηματίες αλλά και οι παραγωγοί του περίφημου βρώσιμου ελαιόκαρπου που ήταν ξακουστός παγκόσμια. Η τρίτη και τελευταία εικόνα έχει τον τίτλο «Απʼ τα σοβαρά στα αστεία» και περιλαμβάνει ορισμένες σύντομες κωμικές ιστορίες, πιθανόν, δημοσιευμένες σε εφημερίδες παλαιότερης εποχής.
Το πιο δυνατό σημείο του βιβλίου ή αν θέλετε αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει είναι η ανάμιξη των ιστορικών πληροφοριών με ποίηση. Κατά την ανάγνωση του πρώτου κεφαλαίου, τα γεγονότα έρχονται σε επαφή με την ποίηση του Παλαμά, του Σικελιανού και του Βάρναλη. Μια συγγραφική επιλογή που προσδίδει έναν ρομαντικό αέρα στην αποτύπωση των πληροφοριών. Τέλος πρέπει να τονίσουμε πως το βιβλίο αξίζει την προσοχή των αναγνωστών τόσο για την ακρίβεια στην παρουσίαση των συνθηκών όσο και για τα εύστοχα, δίχως φλυαρία, σχόλια.
Οι παρουσιάσεις των παραπάνω βιβλίων έγιναν από τον φοιτητή Χαράλαμπο Μαστροβασίλη, ο οποίος στα πλαίσια του μεταπτυχιακού του, πραγματοποιεί πρακτική άσκηση στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας.
