Παγκόσμια ημέρα Ραδιοφωνίας

Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου.

 

Αρχικά, η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς (George Orson Welles) το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο «Πόλεμος των Κόσμων». Η UNESCO, όμως, αποφάσισε διαφορετικά και πρόκρινε τη 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία το 1946 λειτούργησε για πρώτη φορά το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.

Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.

Το Ραδιόφωνο στον κόσμο

 

Δύο χρόνια μετά την εφεύρεση του τηλεφώνου, στις 12 Mαρτίου του 1878, ο Τόμας Έντισον (Thomas Alva Edison) παρουσιάζει στο Παρίσι την πρώτη «ομιλούσα μηχανή», που δεν είναι άλλη από το φωνόγραφο.  Ο φωνόγραφος ήταν το πρώτο μηχάνημα αναπαραγωγής της ανθρώπινης φωνής.

  26 Σεπτεμβρίου 1887: Προτού συμπληρωθούν δέκα χρόνια από τη θαυμαστή εφεύρεση του Έντισον, ένα νέο μηχάνημα, το γραμμόφωνο, κάνει την εμφάνισή του.

Εφευρέτης του ο γερμανικής καταγωγής Αμερικάνος Έμιλ Μπέρλινερ (Emile Berliner). Φωνόγραφος και γραμμόφωνο τέρπουν και διασκεδάζουν τους έκπληκτους ακροατές, εκ του σύνεγγυς όμως, καθώς δεν έχει ακόμη βρεθεί ο τρόπος να μεταφερθεί μακριά ο ήχος, η φωνή, η μελωδία, για μαζική ακρόαση.

Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι (Guglielmo Marconi) είναι ο πρώτος που το πετυχαίνει, το 1895, θέτοντας σε εφαρμογή τις θεωρητικές δυνατότητες της ραδιοφωνικής μετάδοσης. 

Η πρώτη μετάδοση μουσικής και λόγου πραγματοποιήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906 από τον πρωτοπόρο της Αμερικάνικης ραδιοφωνίας, τον Reginald Aubrey Fessenden. Η μετάδοση αρχίζει την παραμονή των Χριστουγέννων από το ραδιοφωνικό σταθμό της εταιρείας National Electrical Signaling στο Μπράιαντ Ροκ, της Μασσαχουσέτης. Το πρόγραμμα περιελάμβανε μια εκτέλεση με βιολί του «Holy Night»καθώς και κομμάτια του Ευαγγελίου του Αγίου Λουκά μαζί με ένα χαιρετισμό για τη γιορτή των Χριστουγέννων που το διάβασε ο ίδιος ο Fessenden. Η ασύρματη μετάδοση φτάνει μέχρι και πλοία που βρίσκονται περισσότερο από 100 μίλια μακριά.
 

Το 1910 οι «υπόγειοι ραδιοερασιτέχνες» αναστατώνουν την Αμερική, καταφέρνοντας δύο χρόνια αργότερα, το 1912, να ψηφιστεί ο Ραδιοφωνικός Κανονισμός, με τον οποίο προβλεπόταν η διαδικασία χορήγησης των ραδιοφωνικών αδειών.

  1916: Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι άρχισε τις πρώτες πειραματικές εκπομπές ραδιοφωνίας, κατασκευάζοντας πειραματικά τους πρώτους VHF ραδιοφωνικούς δέκτες.

  1917: Μεταδότης ΑΜ: Διαμόρφωση μιας συχνότητας φορέα με τη χρήση σήματος λόγου.

  Το 1919 αρχίζουν να πραγματοποιούνται οι πρώτες κανονικές εκπομπές, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη.

  Στις 2 Νοεμβρίου του 1920 αρχίζει να λειτουργεί στο Πίτσμπουργκ ο πρώτος εμπορικός ραδιοφωνικός σταθμός με την ονομασία ΚΟΚΑ κατασκευής WESTINGHOUSE.

  1921: Μέσα σε ένα χρόνο μετά την πρώτη εμπορική ραδιοφωνική μετάδοση στις ΗΠΑ, μεταδίδονται τα πρώτα αθλητικά γεγονότα μέσω των ραδιοφωνικών κυμάτων.

  Το 1925 ιδρύεται στη Βέρνη η Διεθνής Ένωση Ραδιοφωνίας, που τον επόμενο χρόνο εξέδωσε τον πρώτο πίνακα κατανομής των κυμάτων στα διάφορα κράτη - μέλη της Ένωσης.

  1928: Διαμόρφωση συχνότητας (FΜ) - Καλύτερη ποιότητα ήχου για μετάδοση.

Το 1950 ιδρύεται η «Ευρωπαϊκή Ένωση Ραδιοφωνίας», (European Broadcasting Union) που αναλαμβάνει την προστασία των δικαιωμάτων των διάφορων εθνικών συμφωνιών γύρω από τα λειτουργικά θέματα της ραδιοφωνίας.



               Το Ραδιόφωνο στην Ελλάδα 

Σποραδικές αναφορές για τον ασύρματο και τις
εφαρμογές του, υπάρχουν αρκετές στον ελληνικό τύπο μέχρι το κλείσιμο του αιώνα.

 Για ένα τέταρτο του αιώνα η λέξη ραδιόφωνο θα ξεχαστεί, όμως η νέα δυνατότητα της ασύρματης επικοινωνίας θα αρχίσει προοδευτικά να ενδιαφέρει όλο και περισσότερους Έλληνες. 

Το ενδιαφέρον για τη ραδιοφωνία στην Ελλάδα αναθερμαίνεται το 1923 με πρωτοβουλίες του επιμελητή της έδρας φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κ. Πετρόπουλου, ο οποίος δημιούργησε ένα πυρήνα ερασιτεχνών ασυρμάτου οι οποίοι ασχολήθηκαν με καθαρά ραδιοφωνικά μηχανήματα μια εποχή που στην Ελλάδα ελάχιστοι γνώριζαν την ύπαρξη ραδιοφώνου. Τον ίδιο χρόνο γίνεται η πρώτη πειραματική ραδιοφωνική εκπομπή στην Ελλάδα από το σταθμό Βοτανικού, όπου χρησιμοποιήθηκε πομπός ασύρματης τηλεφωνίας ισχύος 200 watt της εταιρείας AΚTIEBOLAGET.

Το 1924 γίνεται επιτυχώς η πρώτη εμφάνιση του ραδιοφώνου στο θέατρο «ΑΛΑΜΠΡΑ», όπου παιζόταν η κωμωδία «Διά του ασυρμάτου», του Βασίλη Αργυρόπουλου.

Η κατασκευή ραδιοφωνικών δεκτών για εμπορία άρχισε το 1925. Το ίδιο έτος πουλήθηκε από τα εργαστήρια «Μέτρον» (πλ. Αμερικής) το πρώτο ραδιόφωνο 7 λυχνιών με πλαίσιο, που λειτουργούσε με συσσωρευτές. Αρκετοί σπεύδουν να κάνουν το ίδιο παρά τη δυσχερή και πολύπλοκη χρήση του. Η εισαγωγή ραδιοφώνων στην Ελλάδα άρχισε το 1925 επίσης από τους Σ. Στυλιανίδη («Radio Ι.Ι.») και τους οίκους Ζαχαρίου («Arcolette / Siemens - Telefunken» και Σ. Φοντάνα - Αυγερινός «Super Radiola»).

Η κίνηση και το ενδιαφέρον για το ραδιόφωνο πολλαπλασιάστηκε και το 1927, η ίδρυση του «Ομίλου Φίλων του Ασυρμάτου» με πρόεδρο τον καθηγητή Δημήτριο Χονδρό, άνοιξε νέους ορίζοντες στον τομέα της ραδιοφωνίας.

Το 1928 ιδρύθηκε από τον ιδιώτη Χρήστο Τσιγγιρίδη ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια και ο μόνος που λειτουργούσε συστηματικά μέχρι το 1936.

Ο πρωτοπόρος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, Χρήστος Τσιγγιρίδης, γεννήθηκε το 1877 στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας. Αφού τελείωσε το γαλλικό λύκειο έφυγε στη Στουτγάρδη της Γερμανίας, όπου σπούδασε ηλεκτρολογία στο εκεί πανεπιστήμιο. Το όνειρό του, όμως, ήταν το ραδιόφωνο. Έτσι, ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη το 1928 τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό της Ελλάδος και των Βαλκανίων. Κατά την περίοδο της κατοχής φυλακίστηκε από τους Γερμανούς. Μετά την απελευθέρωση, κατάφερε με πολλούς κόπους να επαναφέρει σε λειτουργία τον σταθμό του. Ο Τσιγγιρίδης πέθανε το 1947. Με πρωτοβουλία της εφημερίδας Μακεδονία της Θεσσαλονίκης, του έχει ανεγερθεί ανδριάντας.

Από το έτος 1932 μέχρι το 1935 γίνονται κατά περιόδους μερικές ραδιοφωνικές εκπομπές στην περιοχή των Αθηνών από το ραδιοφωνικό σταθμό Πειραιά ισχύος 200 Watt, μεσαίων κυμάτων, ο οποίος ανήκε στη Ραδιοτηλεγραφική Υπηρεσία του Υπουργείου Τ.Τ.Τ. Τον Ιούλιο του 1936, επί πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, προκηρύχθηκε διεθνής διαγωνισμός ο οποίος κατοχυρώθηκε στην εταιρεία Telefunken.

Στις 25 Ιανουαρίου 1938, υπογράφτηκε η τελική συμφωνία μεταξύ της Telefunken και του Ελληνικού κράτους για την εγκατάσταση ραδιοφωνικού σταθμού. Η Telefunken εγκατέστησε τον πομπό του πρώτου κρατικού Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, ισχύος 15 κιλοβάτ, που λειτούργησε στα Νέα Λιόσια (Ίλιον σήμερα). Την εκμετάλλευση της ραδιοφωνίας ανέλαβε η «Υπηρεσία Ραδιοφωνικών Εκπομπών - Υ.Ρ.Ε.».

Ο πομπός του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών εγκαινιάστηκε την 25η Μαρτίου του 1938 από τον βασιλιά Γεώργιο Β'. Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου και της γερμανικής επίθεσης, ο πομπός των Αθηνών έπαιξε μεγάλο ρόλο για την ψύχωση και ενημέρωση του μαχόμενου έθνους. Πολλοί δε, αποκαλούσαν το ραδιόφωνο... «βραδυόφωνο», διότι ακουγόταν τις βραδινές ώρες. Θα περάσουν ακόμη μερικοί

μήνες, μέχρι το Σάββατο της 21ης Μαΐου του 1938 στις 7 το απόγευμα, που ακούστηκε το πρώτο σήμα: «Εμπρός, εμπρός. Εδώ Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών!» από τον πομπό των Λιοσίων. Οι ραδιοθάλαμοι του Σταθμού λειτουργούσαν στο Ζάππειο Μέγαρο και τα προγράμματα μεταδίδονταν μέσω υπογείου καλωδίου.

Ο αγοραστής ραδιοφώνου ήταν υποχρεωμένος μέσα σε δέκα ημέρες από την αγορά του να το δηλώσει στο Εθνικό Ίδρυμά Ραδιοφωνίας. Η συνδρομή το 1945 ανά τρίμηνο ήταν 1000 δραχμές, ενώ ένα χρόνο αργότερα έγινε 9000. Το 1947 έγινε 15.000 δραχμές και μέχρι το 1950 έφτασε τις 30.000 δραχμές.

1939 - 1941: Εκδίδεται το «Εβδομαδιαίον Πρόγραμμα

Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών» από το Υπουργείο Τύπου. Η πρώτη προσπάθεια εκπομπής ραδιοσταθμού βραχέων κυμάτων έγινε αμέσως μετά την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, τον Οκτώβριο του 1940. Από μικρό πομπό στο κέντρο των Αθηνών, μεταδιδόταν προς το μέτωπο και τις βαλκανικές χώρες εκπομπές του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών.

Στις 27 Απριλίου του 1941 κι ενώ τα Γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Ελλάδος, ο ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών εξέπεμψε το τελευταίο δελτίο του: «Από στιγμής εις στιγμήν ο Ελληνικός Ραδιοφωνικός Σταθμός θα παύσει να είναι Ελληνικός». Επί 42 μήνες και μέχρι την απελευθέρωση (13 Οκτωβρίου 1944) ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών λειτουργούσε υπό την κατοχή των Γερμανών.

Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δημοσιεύεται διαταγή των Γερμανικών αρχών κατοχής για το σφράγισμα των ραδιοφώνων, ώστε οι ακροατές να πιάνουν μόνο τον σταθμό των Αθηνών που λειτουργούσε κάτω από τον έλεγχο των δυνάμεων κατοχής. Υπολογίζεται ότι κατά το διάστημα της κατοχής σφραγίστηκαν 43.000 περίπου ραδιόφωνα.

Αν και η γερμανική διαταγή ήταν ρητή, οι 'Έλληνες με κατάλληλη τακτοποίηση του ραδιοφώνου τους είχαν πρόσβαση και στο σταθμό του Λονδίνου. Αυτό επιτυγχανόταν με το να γυρίζουν το διακόπτη στα βραχέα κύματα.

20 Οκτωβρίου 1944: Κατά την αποχώρησή τους, οι Γερμανοί ανατινάζουν τις κεραίες του ραδιοφωνικού σταθμού στα Νέα Λιόσια. Ο πομπός γλιτώνει την πλήρη καταστροφή, όμως ο ραδιοφωνικός σταθμός θα σιγήσει για μερικές ημέρες.

16 Ιουλίου 1945: Αρχίζει να λειτουργεί το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Πρώτος γενικός διευθυντής του ΕΙΡ διετέλεσε ο Ηρ. Πετμεζάς με τεχνικό διευθυντή τον Μιχ. Αναστασιάδη. Πρώτοι εκφωνητές ήταν ο Κων. Σταυρόπουλος, αρχηεκφωνητής, και οι Ιωάν. Βεινόγλου, Ιάσων Βροντάκης, Νικ. Χάκκας, Μιχ. Γιαννακάκος, Ηλ. Σαγιάς, Ανδρ. Παπαδημητρίου, Κων. Μητρόπουλος, Γεώργ. Ζαχαρόπουλος, Γεώργ. Γερασάκης, Βας. Ζώχος,

Δημ. Κούσουλας, Νιόβη Σιδηροπούλου - Πηνιάτογλου, Ελπίς Κουκάκη, Καίτη Ασπρέα, Ευγενία Ασημακοπούλου, Μαίρη Λαλοπούλου, Μαίρη Βεάκη, Αλεξάνδρα Γιάπαπα, Έφη Πουλακάκη (Πόλυ), Καλλιόπη Παΐσιου, Μίρβα Νικολέπη - Μοσχονά, Κατερίνα Ζάχου, Αλίκη Γεωργούλη. Ιδιαίτερο πρόγραμμα βραχέων κυμάτων δημιουργήθηκε μετά την Γερμανό-Ιταλική κατοχή, το 1947. Από πομπό ισχύος 7,5KW, άρχισαν καθημερινές μεταδόσεις προς Κύπρο, Αίγυπτο, Τουρκία, Βαλκάνια, Σοβ. Ένωση.

25 Μαρτίου 1946: Εγκαινιάζεται ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Θεσσαλονίκης με πομπό φορητό, πάνω σε αυτοκίνητο. Μετά από λίγο καιρό διακόπτει τη λειτουργία του για να εκπέμψει και πάλι από σταθερό σημείο, τον Μάρτιο του 1947. Ραδιοφωνικοί Σταθμοί δημιουργούνται στο Βόλο (12/6/1948), την Πάτρα (7/1950). Το σήμα του Ε.Ι.Ρ «Τσοπανάκος ήμουνα... » επεκτείνεται σταδιακά με τη δημιουργία αρκετών στρατιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών στην επαρχία, σε όλη τη χώρα.

1948: Η ανάθεση της αρμοδιότητας ίδρυσης ραδιοφωνικών

σταθμών στις Ένοπλες Δυνάμεις δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες ψυχαγωγίας των στρατιωτικών μονάδων, αλλά την προβολή της επίσημης κρατικής ιδεολογίας, σε μια εποχή που η Ελλάδα σπαράσσεται από τον εμφύλιο. Παρ'όλα αυτά, ορισμένες ραδιοφωνικές εκπομπές αναδεικνύονται εξαιρετικά δημοφιλείς και γράφουν ιστορία για την ποιότητα, το δημιουργικό πνεύμα και την ευρηματικότητα των παραγωγών τους. Την ίδρυση του πρώτου Ελληνικού Στρατιωτικού Ραδιοσταθμού διαδέχονται οι Ραδιοφωνικοί σταθμοί Ενόπλων Δυνάμεων στη Λάρισα (8/1948), στα Ιωάννινα (1/1949), στη Θεσσαλονίκη (7/1949), στην Τρίπολη (8/1949), στην Καβάλα (11/1949), στην Κοζάνη (1/1950) αλλά και στη ... Μακρόνησο (11/1948).

Η εξέλιξη του αριθμού των κατόχων ραδιοφώνων στην Ελλάδα:

1939 (62.000), 1940 (66.000), 1945 (36.000), 1946 (60.000), 1947 (66.000), 1948 (71.000), 1949 (135.000), 1950 (160.000), 1951 (220.000), 1953 (285.000).

Στις 11 Μαΐου 1952 άρχισε να λειτουργεί το Δεύτερο Πρόγραμμα του τότε Ε.Ι.Ρ.

1953: Διευθυντής προγράμματος του ΕΙΡ ο Οδυσσέα Ελύτης.

Μάρτιος 1954:  Αναγγέλλεται η δημιουργία του Τρίτου Προγράμματος του ΕΙΡ.

1962: Το ΕΙΡ αγοράζει μια έκταση στην Αγία Παρασκευή, με στόχο την ανέγερση Ραδιομεγάρου.

1968: Ο Κεντρικός Ραδιοφωνικός Σταθμός Ενόπλων Δυνάμεων μετονομάζεται σε ΥΕΝΕΔ.

1975: Το ΕΙΡΤ μετατρέπεται με τον ν. 230/1975 (ΦΕΚ 272) σε ανώνυμη εταιρία και μετονομάζεται σε Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση Α.Ε.

1987: Με το νόμο 1730/87 (ΦΕΚ 145 τεύχος Α) δημιουργείται ο Ενιαίος φορέας Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης.  Στην ανώνυμη αυτή εταιρία υπάγεται η Ελληνική Ραδιοφωνία (ΕΡΑ) που περιλαμβάνει το Πρώτο, Δεύτερο, Τρίτο, Τέταρτο και Πέμπτο Πρόγραμμα.

1988: Ενιαίος φορέας Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης.  Δημιουργία της ΕΡΑ. 

πηγές:www.istorikathemata.com

      www.oldradiorepairs.com
    www.mixanitouxronou.gr 
     www.ert.gr