Ροδούλα
Κούμαρη-Σταθάκη,
Ένας
περίπατος
στο
Κοιμητήριο
Γαλαξειδιού,
Άμφισσα
2020, σσ.
140.
Δυναμική και
περιεκτική πάντοτε στα γραπτά
της και είναι δεκατέσσερα βιβλία, λαογραφικού, κυρίως περιεχομένου, η
κ. Ροδούλα Κούμαρη – Σταθάκη, εστίασε, εξόρμησε, συνέλεξε εικόνες/φωτογραφίες, ερεύνησε κι
αποτύπωσε
όψεις του Κοιμητηρίου του Γαλαξειδιού. Ακόμη κι
αν είναι εκζήτηση, ματαιοδοξία, η
επιμονή γι’
ανάδειξη της
τελευταίας
κατοικίας, προβολή των νεκρών και των
οικογενειών τους,
δεν παύει να
αποτελεί καθρέπτη της
κάθε πόλης, πόσο
νοιάζονται για
τους μεταστάντες και
την πολιτεία της
σιωπής που
τους εναποθέτουν, οι ζώντες.
Πολυταξιδεμένος ευπατρίδης ο Γ.Μ.
εξέφραζε τη
λύπη του
για τη σημερινή εικόνα των
Κοιμητηρίων της
ευρύτερης περιοχής. Έχει απ’
την αρχαιοελληνική περίοδο και τη
δυτική χριστιανική παράδοση δημιουργηθεί μια θαυμαστή κληρονομιά γλυπτών
κι αναγλύφων, κυρίως που, πέραν
της αναμφισβήτητης καλλιτεχνικής της αξίας, συχνά υψηλής και μοναδικής, συνιστά και
πολύμορφη, σύνθετη ιστορική μαρτυρία για την
εποχή, την
κοινωνία, τις
θρησκευτικές δοξασίες, συνήθειες, καλλιτεχνικές νοοτροπίες
και τάσεις. Πάντοτε η εικόνα αντίστοιχων Κοιμητηρίων του εξωτερικού, με την
άπλα, τους
απέριττους τάφους και τη
μικρή και μεγάλη γύρω βλάστηση, προκαλούσε μελαγχολικές σκέψεις απ’
τη σύγκριση με
των δικών μας
τον ιδιοκτησιακό συνωστισμό...
Λίγο-πολύ
προϊδέαση, κατατόπιση κι
εισαγωγή στο
κλίμα της περιήγησης του βιβλίου, κάνει ο
καθηγ. Π. Βαλαβάνης προλογίζοντας το
βιβλίο. Η
συγγραφέας γράφει την ιστορία της δημιουργίας του Πολυάνδριου
του Γαλαξειδιού (1858), τις
επεκτάσεις, τα
ευδιάκριτα τμήματά του, επιλέγει ν’ ασχοληθεί με το
παλαιότερο αι
σ’ αυτό ξεχωρίζει τα ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος μνήματα/ταφικές συνθέσεις. Παραθέτει στο
κάθε επιλεγέν φωτογραφίες, γενική και λεπτομερειών και το
περιγράφει σύντομα και διεξοδικά: γλυπτό/ανάγλυφο, επιγραφή του. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στον μαρμαρογλύπτη – εργαστήριό του στην
Αθήνα/Πειραιά (αφοί
Βούλγαρη, Γεωργίου, Καρπάκης,
αφοί Κοτζαμάνη, Μάστορης-Αρμακόλας, Ναύτης, Παπαγιάννης, Πίσσας, Ρενιέρης, Ρήγος, Σκλαβούνος, Σπανός,
Σώχος).
Αναδεικνύεται η
πρωτοτυπία,
τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, συσχετίζονται κοινά μοτίβα, σταυροί, λύχνοι, άγκυρες, πηδάλια. Αφού
πρόκειται για
την ονομαστή ναυτική πολιτεία, συνοπτικάπαρατίθενται και χρήσιμα ιστορικά στοιχεία για επιφανείς οικογένειες (Αρβανίτη, Πρίμα, Παπαπέτρου, Αγγελή, Βλάμη, Χαρδαβέλα, Καραλίβανου, Κατσούλη, Δεδούση, Μητροπούλου, Καμμένου), ιστορικές προσωπικότητες που αναπαύονται εκεί. Με
προσοχή και
συγκρατημένα στενάχωρη διάθεση, η
συγγραφέας εντοπίζει
και υπολείμματα ταφικών μνημείων που δεν
υπήρξαν, ή
δεν μερίμνησαν απόγονοι να τα
διατηρήσουν – συντηρήσουν…
Η προσεκτική παράθεση φωτογραφιών – κειμένων, η
συσχέτιση κι
ανάδειξη των
μνημείων και
η αγωνία – πρόταση προς αρμοδίους, να περιφρουρηθεί συνολικά και
να συντηρηθούν – διασωθούν ειδικά στοιχεία της κληρονομιάς του Κοιμητηρίου του Γαλαξειδιού, είναι η
συγκινητική συνεισφορά του βιβλίου. Eίναι όμως
και πολλαπλά
προβληματίζουσα η
αναγνωστική του
ωφέλεια, για
τον τόπο
όπου ‘‘καθρεφτίζεται
η
τελευταία
ακμή
και
παρακμή
της
ναυτικής
πολιτείας’’, από
μια συγγραφέα που
εξακολουθεί να
δραστηριοποιείται ύστερα από
τόσα πολλά και
μεγάλα που
έχει κομίσει, στην
τοπική και
την ελληνική βιβλιογραφία.